Zuidwest Fryslân is één van de twintig Nationale Landschappen die ons land kent. Het rijk heeft deze gebieden de status van Nationaal Landschap gegeven, omdat hier een unieke combinatie van agrarisch gebied, natuur en cultuurhistorie te vinden is. Natuur en oude cultuurelementen zijn er bewaard gebleven, maar er is ook gewoon ruimte om te wonen, te leven en te ondernemen.
Het Nationaal Landschap Zuidwest Fryslân ligt tussen de Kop van de Afsluitdijk, Bolsward, Sneek, Joure, Lemmer en de IJsselmeerkust. Het gebied valt in twee gemeenten: gemeente Súdwest-Fryslân en gemeente De Fryske Marren.
Bijzonder van het Nationaal Landschap Zuidwest Fryslân is dat het uit vier onderling zeer verschillende typen landschap bestaat. Elk van die vier typen heeft z’n eigen historische landschapselementen.
De IJsselmeerkust bestaat grotendeels uit de oude kust van de Zuiderzee. Na de aanleg van de Afsluitdijk (in 1932) veranderde de zoute zee in een groot zoetwatermeer. Het bijzondere van dit kustgebied zijn de buitendijkse zandplaten en slikken en natuurlijk de steile kliffen in het zuiden. Aan de kust liggen oude havenstadjes zoals Stavoren, Hindeloopen en Workum en typische vissersdorpen, zoals Lemmer, Laaxum, Molkwerum en Gaast.
In de kleistreek is de invloed van de Middeleeuwen nog te herkennen. Je vindt er terpen, opgeworpen door de bewoners in een tijd dat het zoute zeewater regelmatig het land overspoelde. De in de Middeleeuwen aangelegde hemdijken kronkelen door het land. Het kleigebied is vanouds het rijkste en meest verstedelijkte deel van Zuidwest Fryslân. Hier vind je de steden, zoals Bolsward, Sneek, Workum, Hindeloopen en Stavoren.
Het veengebied is een laaggelegen, open en weids gebied, waarin een groot aantal meren ligt. In de middeleeuwen is dit veengebied ontgonnen. De bewoners groeven sloten, waardoor het water uit het natte gebied kon weglopen. Door de ontwatering van het veen is het land ingeklonken en heel laag komen te liggen. Kenmerkend voor het veengebied zijn de langgerekte sloten en smalle percelen.
De echte stuwwallen zijn te vinden in Gaasterland, maar de zandgronden van Sint Nicolaasga horen ook bij dit landschap. Kenmerkend zijn de gaasten, de lage heuvels in het land, en de prachtige bossen. Wat Gaasterland vooral zo charmant maakt is de afwisseling in een klein gebied, met hoge en laaggelegen stukken grond, met bos, weide en water.
Het Rijk heeft in de Nota Ruimte vastgelegd dat er in de Nationale Landschappen ruimte moet zijn voor ontwikkelingen op het gebied van wonen, landbouw en (toeristische) bedrijvigheid. Het beleid van het Rijk is in 2012 gestopt, maar de provincies hebben de Nationale Landschappen meegenomen in hun ruimtelijk beleid.
Meer informatie over het beleid van gemeenten, provincie en rijk ten aanzien van de Nationale Landschappen vindt je op de verschillende websites.
