Veen en merengebied
Het veengebied is een laaggelegen, open en weids gebied, waarin een groot aantal meren ligt. Onze slapste bodem en de enige die door het leven is gevormd. Veen ontstaat als planten in moerassen sneller groeien dan ze worden afgebroken. Dode planten stapelen zich op tot dikke lagen. Tot in de twintigste eeuw kwamen bij ons uitgestrekte veenmoerassen voor. Omdat ze niet geschikt waren voor landbouw (te zuur) werden ze afgegraven voor brandstof (turf). In de middeleeuwen is het meeste veengebied ontgonnen. De bewoners groeven sloten, waardoor het water uit het natte gebied kon weglopen. Door de ontwatering van het veen is het land ingeklonken en heel laag komen te liggen. Kenmerkend voor het veengebied zijn de langgerekte sloten en smalle percelen.
Ook in ons bezoekerscentrum hebben we informatie panelen hangen over de verschillende gebieden en gronden in zuid-west Friesland
Woudsend
De knusse winkeltjes in de midstrjitte, smalle steegjes met verrassende doorkijkjes, vele gerestaureerde panden en de diverse en restaurantjes zorgen voor veel gezelligheid. Door de centrale ligging in het uitgestrekte meren- en plassengebied van Zuidwest Friesland is Woudsend een levendig watersportdorp. Ook heeft Woudsend mooie bezienswaardigheden in het dorp zoals: De Sint Michaëlkerk, de houtzaagmolen de Jager, korenmolen t’ Lam, de Karmel, een oorlogsmonument en de Galerie Iris anders mooi.
Een klein stukje geschiedenis over het wapen van Woudsend
Het wapen van Woudsend is een Vlecke-wapen. Woudsend is namelijk geen echt dorp. Het is een Vlecke, een buurtschap, oorspronkelijk zonder eigen grondgebied. Dat ontstaan is als een nederzetting van vissers, kooplieden en handwerklui in het begin van de veertiende eeuw.
Wist u dat Woudsend zijn eigen skutsje heeft?
Schipper Klaas van der Meulen woonde in Woudsend, had veel voor commissies gevaren, maar kwam in 1965 met een eigen skûtsje in de strijd van de SKS. Daarna zette hij veel kracht in het organiseren van een wedstrijd in Woudsend, op het Heegermeer. Dat lukte. Er kwam een wedstrijdcommissie. Die bestaat nog steeds en heeft sinds 1968 één van de jaarlijkse SKS wedstrijden georganiseerd. Sinds jaar en dag is dat op de tweede maandag van het SKS-skûtsjesilen. ’s Avonds is er altijd een uitgebreide feestavond, omdat de schippers een kilometer verderop bij Elahuizen zeilen en zich niet hoeven te haasten. Dit jaar zal het 14 augustus plaatsvinden! Ben jij er dit jaar ook bij om ze aan te moedigen of om gewoon een mega gezellige dag aan het water te hebben?
Makkum
Makkum een van de toeristenplaatsen van zuid west Friesland. Het mooie uitstralende centrum is een toonbeeld van gezelligheid. Met vele terrasjes en keur aan horecavoorzieningen in de historische panden.
Voor een dorp van ca 4000 inwoners is er veel meer dan word verwacht! Een grote supermarkt, leuke winkeltjes en er is te kiezen uit een grote variatie aan restaurants.
Het strand is bijzonder geschikt voor kinderen, omdat de eerste honderd meter niet dieper is dan een centimeter of veertig. Op de boulevard is een keur aan passende winkels en horeca: van snackbar, via de visshop tot eten op niveau.
Makkum is ook het watersportcentrum van het westelijke IJsselmeer. Niets ten nadele van Workum, Hindeloopen en Stavoren, maar de faciliteiten van Makkum overtreffen alles.
Veel jachten, die via de sluizen bij Kornwerderzand de Waddenzee opgaan, hebben één van de vele jachthavens van Makkum als uitvalsbasis gekozen. En het kitesurfen heeft zich hier stormachtig ontwikkeld.
Molkwerum
Direct aan het IJsselmeer, tussen Stavoren en Hindeloopen, ligt Molkwerum. Een dorp met een rijk zeevaarder verleden, dat wel het Venetië van het Noorden werd genoemd. Doordat Molkwerum uit 7 kleine eilandjes bestond en de mensen contact hielden met planken en bruggetjes over het water. Tegenwoordig telt het dorp een kleine vierhonderd inwoners.
De Molkwerumer koekfabriek maakt sinds 1916 de beroemde Molkwarder Koeke, een specifiek Friese lekkernij. De nostalgische inrichting van het bakkerswinkeltje naast de koekfabriek brengt het verleden van het dorp tot leven. Ook het voormalig rechthuis uit 1697 aan de Hellingstrjitte is het bezoeken waard.
De Hervormde Kerk van Molkwerum werd in 1850 gebouwd. In 1799 kreeg de kerktoren een nieuw zadeldak. Het kerkje heeft een rijk interieur met onder andere een oude koperen doopbekkenhouder en drie koperen kroonluchters. De oudste kroon dateert uit het einde van de 16de eeuw.
Voor de meeste voorzieningen is Molkwerum aangewezen op het naburige dorp Koudum, op circa twee kilometer afstand. Koudum heeft diverse supermarkten en basisscholen.
Het Rijsterbos
Het Rijsterbos is zeker een aanrader om een keer langs te gaan. Er is er genoeg te zien en te doen. Zoals: fietsroutes, wandelroutes en ruiterroutes. Er is een monument te zien in het bos, het enige hunebed van Friesland en nog genoeg andere mooie dingen van de natuur, geschiedenis van het Rijsterbos en de omgeving. Ook worden er in de zomermaanden leuke activiteiten georganiseerd in het bos, maar ook in de herfstvakantie is er genoeg te doen, zoals het jaarlijkse evenement de Gaasterlandse Natuurweek met onder andere leuke activiteiten en een gave groene markt. Er zijn om het bos heen genoeg restaurantjes voor wat warms en lekkers. Bijvoorbeeld restaurantjes aan de ingang van het Rijsterbos waar u heerlijk kunt lunchen of een pannenkoek kunt eten. Ook t’ Mirnserklif een strandpaviljoen aan het IJsselmeer met een super uitzicht, is zeker een aanrader.
Stukje geschiedenis
Wist u dat als bomen konden praten…
… dat dan de bomen in het Rysterbosk enorm veel te vertellen zouden hebben. Het Rysterbosk is in de 17de eeuw aangelegd. De oudste bomen stammen uit deze periode en hebben sindsdien veel meegemaakt. De familie die het bos aanlegde, had niet veel geluk. Eerst mislukte de aanleg van een succesvolle tabaksplantage en daarna gaf de goedgeefse landheer zijn fortuin langzamerhand weg aan de arme mensen uit de omgeving. In De Tweede Wereldoorlog werd het bos enkele weken gebruikt voor de lancering van V2 raketten. Tegenwoordig is het Rysterbosk een echt familiebos. De plek om een wandeling te maken en te genieten van het uitzicht over het IJsselmeer.
Wat groeit en leeft er allemaal in het Rijsterbos?
Het oude wandelbos op een golvende ondergrond, bestaat voor het grootste deel uit loofbos. Eiken bomen overheersen, maar er zijn ook hele mooie beuken. Ook zijn er bomen zoals de Lariks, Douglas spar en de grove den. Het Rijsterbos is ook nog rijk aan verschillende varen soorten en paddenstoelen. Er zijn maar liefst 120 verschillende soorten paddenstoelen geteld in het Rijsterbos. Bosplanten als de bosanemoon, dalkruid en de rode bosbes zijn hier en daar te vinden. En als dat al niet genoeg was zijn er ook nog verschillende soorten mooie dieren te vinden, die zich wel eens willen laten zien. zoals: reeën, hazen, dassen, vleermuizen, blauwe reigers, de bosuil, de ransuil, boomvalk, buizerd de havik en de specht. In het Rijsterbos zijn wel meer dan 50 soorten broedvogels geteld. Kortom zeker een bezoekje waard!
Rijs
Er even op uit met uw (klein)kinderen? Ondanks dat Rijs niet een heel groot dorpje is, zijn er veel avonturen te beleven.
Rijs is een dorp in de gemeente de Fryske Marren en ligt aan de noordoostkant van het Rijsterbos.
Rijs is al jaren een toeristische plaats vooral voor veel wandelaars, watersporters, ruiters en fietsers die een terrasje pakken, voor het IJsselmeer komen of een rondje door het Rijsterbos willen maken. Ondanks dat het niet een heel groot dorp is zijn er wel veel dingen te beleven en te zien. Zoals de mooie plekken en natuur van Gaasterland en de activiteiten die in de zomerdagen plaatsvinden. Rijs heeft een aantal campings, twee hotels, Solexverhuur/sloepverhuur, een B&B, het welbekende Rijsterbos, 6 restaurants, een snackbar, een slottuin, attractiepark ‘Sybrandy’s Ontspanningspark’, leuke bezienswaardigheden en nog meer veel meer.
Wist u dat het enige hunebed in Friesland in het Rijs ligt? In het Rijsterbos.
Sloten
Heeft u al eens een bezoekje gebracht in het mooie oude stadje Sloten?
Sloten is van oorsprong een middeleeuwse vestingstad in Friesland. Sloten is 1 van de 11 steden van de Elfstedentocht. Het fraaie van Sloten is dat ze het centrum autoluw gemaakt hebben. Als bezoeker mag je de auto kern niet inrijden maar moet je parkeren op één van de parkeerplaatsen die net buiten die oude omwalling te vinden zijn.
Er zijn een aantal mooie monumenten/bezienswaardigheden terug te vinden in Sloten. Zoals de achttiende-eeuws molen De Kaai waar graan gemalen werd, de waterpoorten en natuurlijk het oude kanon van sloten. Sloten is een toeristisch stadje wat vaak bezocht word door eendagstoeristen en watersporters die de gezellige en ook knusse sfeer willen proeven van Sloten. Sloten is rond de zomerdagen altijd vol gezelligheid met leuke activiteiten, livemuziek en markten.
– een klein stukje geschiedenis
In de dertiende eeuw werd er een stenen nederzetting weggezet in Sloten. De reden daarvoor was dat het strategisch goed gelegen was op de handels route van Bentheim naar Stavoren.
Wist u dat Sloten het kleinste stadje van de wereld is?
Workumerwaard
Het grootste deel van deze zandplaat is in de Zuiderzee in cultuur gebracht. Maar toch heeft het gebied zijn open en weidse karakter behouden. Er liggen hier schelpenbanken en zandplaten. De binnendijkse graslanden van de Warkumerbinnenwaard zijn bijzonder in de trek bij de grutto’s. Langs het IJsselmeer liggen zeven schelpenbanken, met daartussen ondiepten die zo nu en dan droogvallen. Op de banken hebben zich kolonies van de kokmeeuw en het visdiefje gevestigd. Achter de mooie schelpenbanken liggen natte, onbemeste graslanden. In het vroege voorjaar is hier de moeraspaardenbloem te vinden, later het jaar gevolgd door vele andere bloemen, kruiden en planten. Alle jaargetijden kun je bij de Workumerwaard genieten van de vogels. Er loopt een mooi wandelpad tot aan de dijk door de Warkumerbinnenwaard dat vrij toegankelijk is. Op de dijk mogen alleen bezoekers met een wandelvergunning wandelen. Vanwege kwetsbaarheid van het gebied worden deze vergunningen niet meer aan nieuwe vergunninghouders verstrekt. De Warkumerbûtenwaard is niet vrij toegankelijk. Vanaf de uitkijkheuvel bij camping it Soal en het uitzichtpunt aan de Slinkewei is het gebied goed te overzien. En bij beide informatiepunten staat een informatiepaneel.
Natuurgebied Makkumer Noardwaard
Een dagje uitwaaien en genieten van de schelpenbanken, uitgestrekte rietvelden, mooie vogels en zeldzame plantensoorten?
De Makkumer Noardwaard is een prachtig eiland voor de Friese IJsselmeerkust. Er is van alles te zien. Uitgestrekte rietvelden, schelpenbanken, schraalgrasland en een wilgenbos zijn hier aanwezig. Tegenwoordig zijn hier zeldzame plantensoorten te vinden. Ook de vogels hebben deze prachtige broed- en rustgelegenheid ontdekt. De laatste jaren zijn er meer dan 220 verschillende vogelsoorten gesignaleerd. Bijvoorbeeld: verschillende eendensoorten, steltlopers, zwanen, ganzen, lepelaars en soms zijn hier zelfs flamingo’s waargenomen. Meestal zijn de vogels te bewonderen met een kijker of telescoop.
Geschiedenis van ontstaan
Toen de Afsluitdijk werd afgesloten, veranderde de kust helemaal voor Makkum. Het zoute water werd zoet, het getijdenverschil verviel en de waterstand werd verlaagd, waardoor voor de kust zandbanken droog kwamen te liggen. En zo is ‘de Noardwaard’ ontstaan.
Wandeling naar het oorlogsmonument op de Zandvoorderhoek
Uitwaaien en wandelen door de tijd van toen. Zo voelt het als je vanaf boerderij de Groninger naar de IJsselmeerdijk loopt, over een hobbelig zandpad omzoomd door prachtig bloeiende bermen en met de geluiden van weidevogels om je heen.
De locatie ligt op privé-grond, maar het is toegestaan het monument te bezoeken. De wandeling naar het monument vanaf de parkeerplaats is 1,2 km lang. Er is geen andere weg om naar het monument toe te komen. Terug gaat via dezelfde route, bovenop de dijk, met een prachtig uitzicht over de landerijen en het IJsselmeer. Een wandeling waarbij je kunt uitwaaien, tot rust kunt komen en kunt herdenken!
De plaats van het monument ligt op een afgelegen locatie, op de Zandvoorderhoek bij Nijemirdum, vlakbij het IJsselmeer. Het monument is opgericht ter nagedachtenis aan vijf medeburgers die hier op 6 april 1945 door de bezetter zijn gefusilleerd.
De vijf slachtoffers zijn: Durk Dijkstra, Hendrik Huizenga, Jurjen Hoomans, Gerrit Vlietstra en Herre Winia jr.
Hierover was niets bekend tot 18 oktober 1946, toen één van de mannen van het vuurpeloton de plaats aanduidde, waar zij waren dood geschoten en begraven lagen.
De wandeling start op het erf van mini-camping De Groninger. Het kan zijn dat er een lint gespannen is bij het hek. In dit geval gewoon onder het lint doorlopen. Pas op voor evt. schrikdraad! Waarschijnlijk kom je op de route een paard tegen. Die is alleen nieuwsgierig, maar doet verder niks. Hond aangelijnd houden tijdens de wandeling.
Tip: Nabij het monument is een strand- met zwemlocatie (open van 1 april tot 1 oktober).
Balk
Balk ligt in de gemeente De Fryske Marren tussen Harich en Wijckel en telt ongeveer 4000 inwoners. Door het dorp stroomt het kanaaltje de Luts. Balk is altijd een levendig dorp. In de zomerdagen zijn er altijd Lutskedagen. De gezellige braderieën vinden plaats rondom de Luts in het centrum. Teven is in augustus altijd de feestweek van Balk met onder andere een kermis. Het hoogte punt van deze feestweek vindt altijd plaats op de laatste donderdag van augustus, de gondelvaart. Een waar spektakel op het water de Luts dat duizenden bezoekers trekt. In de wintermaanden wordt vanuit Balk op het Slotermeer om de Berenburgcup gezeild. Deze Berenburgcup gaat over het Slotermeer en start vanuit Balk.
Een stukje geschiedenis over het ontstaan van Balk
Balk is ontstaan door de handel tussen Wijckel en Harich dat bij een balk over de Luts plaats vond. Op de plaats waar het pad via een balk over het water leidde, kwam er steeds meer leven in de brouwerij. Daar ontstond “vlecke Balk” aan het begin van zijn ontwikkeling sinds ongeveer 1486. De balk is later vervangen door een brug.
Natuurgebied Lycklamabos
Genieten van de natuur en op onderzoek uit gaan naar sporen van dieren zoals de vos, de das, een haas of een ree? Neem dan eens een kijkje in het prachtige Lycklamabos. Dit Friese bos heeft omliggende akkers, weilanden en andere bossen waardoor het een afwisselend landschap is voor leuke fiets- of wandeltochten. In dit bos is het afgelopen jaar het aantal broedvogelsoorten flink toegenomen. U kunt er genieten van de kleine bonte specht, gekraagde roodstaart, grauwe vliegenvanger en de wielwaal.
Wist u dat?
Wist u dat de bekendste bewoner van de Gaasterlandse bossen de das is? Dit schuwe nachtdier laat zich zelden zien, maar op veel plekken zijn er wel wildwissels van te zien. Ook de vos, haas, ree en steenmarter maken gebruik van deze wissels. Bij schemerlicht kunt u met wat geluk een van deze soorten treffen in het Lycklamabos!
Het Lycklamabos in Nijemirdum is eigendom van Natuurmonumenten
Stavoren
Stavoren is een stad in Friesland, wat aan drie kanten is ingesloten door het IJsselmeer. Stavoren was de allereerste Nederlandse gemeenschap die stadsrechten verkreeg. In Stavoren is de watersport niet te missen en er zijn leuke en zeker gezellige horeca gelegenheden aanwezig.
Wist u dat?
Wist u dat Stavoren de oudste stad in Friesland is? Er een prachtig strand is en je er kunt genieten van de mooiste zonsondergangen van de regio?
Natuurgebied de Fluessen
De natuur van de Fluessen bestaat uit open water met eilandjes, boezemlanden, rietzomen en een wilgenbos. Twee deelgebieden in en rond de Fluessen zijn de Fûgelhoeke en het Fûgeleilân.
Dit waterrijke deel van Fryslân is rijk aan vogels. Het Fûgeleilân is 50 hectare groot en bestaat voor 80 procent uit open water.
Hier zijn veel riet- en watervogels, maar in de struiken langs het fietspad vinden ook de tuinfluiter en spotvogels plaats.
Het gebied is prachtig en vrij toegankelijk via het water. Ook zijn er verschillende wandel- en fietsroutes met stukken waarbij je langs en door de Fluessen gaat.
Tip: de zonsondergangen zijn er wondermooi!
Natuurgebied de Wyldemerk
Op een warme voorjaarsdag er een dagje op uit? Zwemmen, varen, fietsen en wandelen kan allemaal bij het mooie meer de Wyldemerk.
De Wyldemerk is op een warme zomerdag altijd erg gezellig met bootjes, zwemmers, wandelaars en fietsers. Het is een gebied/meer tussen Oudemirdum en Harich in. Koeien en geiten lopen er los rond en er vliegen zo’n 35 verschillende libellen rond. Het trekt zomers veel dagrecreatie. Het is er langs de kanten vrij ondiep, kleine kinderen kunnen er zwemmen en pootjebaden. Midden in het meer is de diepte erg wisselend, de diepte kan oplopen van een meter naar opeens 6 meter. Je kunt het meer via verschillende manieren bereiken met de boot. Via het Slotermeer, rivier de Luts en de Van Swinderenvaart. In het gebied liggen veel zandgaten, vaak omringd met ruige bosachtige natuur. Bij de Wyldemerk worden zomers vaak leuke en interessante natuurexcursies gehouden voor zowel volwassenen en kinderen.
Wist u dat?
Wist u dat het enige libellenreservaat van Europa in Gaasterland ligt bij de Wyldemerk! En wist u dat de helft van alle Nederlandse soorten libellen voorkomen bij de Wyldemerk. Dat is toch zeker een kijkje waard? De Wyldemerk is een gebied van Staatsbosbeheer.
Eductieve tip:
Wilt u weten welke libellen, waterbeestjes en zoogdieren op de Wyldemerk voorkomen? Haal dan de leuke zoekkaarten bij Mar & Klif.
Sint Nicolaasga
Sint Nicolaasga (Sint Nyk) ligt ten zuidwesten van Joure en naast het Tjeukemeer. Sint Nyk telt 3360 inwoners. Sint Nyk heeft prachtige watersportmogelijkheden en een ideale fietsomgeving. In de zomerperiode bruist het van de activiteiten in de gemeente. Net als het jaarlijks terugkomend evenement de Sint Nykster merke! De Sint Nykster merke is er als sinds 1950. Dit evenement begint altijd op de eerste donderdag van september en duurt drie dagen. Op de eerste dag vindt er altijd een allegorische optocht plaats van kleine praalwagens en er lopen ook verschillende Friese showbands en muziekkorpsen mee. De drie dagen zit altijd vol gezelligheid en een afwisselend programma waar mensen van alle omstreken op af komen.
Kortom een plaatsje om eens te ontdekken!
Workum
Het stadje Workum ligt in de Zuidwesthoek van Friesland en is één van de oudste stadjes van deze provincie. Sinds 1399 heeft Workum stadsrechten en behoort het tot de Friese elf steden. Een gegraven waterweg, de Wymerts, verbond de haven met de binnenmeren in Friesland.
Workum heeft voor iedereen genoeg te bieden: van Jopie Huisman tot gezellige terrasjes en van gilde baren tot natuurwaarden. Je kunt genieten van de prachtige schilderijen van de oudijzer- en lampenkoopman Jopie Huisman, maar er is ook een museum waar je kennis maakt met de rijke historie van Workum. Een wandeling door het oude centrum is een attractie op zichzelf; de vele schitterende monumenten en geveltjes staan in rijen naast elkaar. Maar ook de natuur rondom het stadje is zeker de moeite waard. Je kunt prachtige natuurwandelingen en fietstochten maken langs de Friese IJsselmeerkust of door de kleine dorpjes en gehuchtjes in de omgeving.
Maar wat dacht u van een actieve zeiltocht over het dichtbij gelegen IJsselmeer of de Friese Meren? Natuurlijk kunt u ook de omgeving leren kennen vanuit een kano of motorbootje. Ook is Workum voorzien van meerdere mooie bezienswaardigheden en een mooi zwembad met glijbaan. Naast al die activiteiten kunt u de verrukkelijke (Friese) gerechten proeven in één van de gezellige restaurants in Workum. Kortom, de stad Workum heeft voor de toerist een zeer gevarieerd aanbod voor een aangenaam en gezellig verblijf.
Natuurgebied It Swin
Al eens bij het natuurgebied It Swin geweest?
It Swin is een poldermeer tussen de Fluessen en het Slotermeer met gras- en rietlanden eromheen. Het gebied van 115 hectare is een eigendom van Staatsbosbeheer. Het heeft een belangrijke natuurfunctie. Er leven bijzondere moerasdieren, en verschillende soorten moeras- of watervogels gebruiken It Swin. Er zijn vooral veel eenden en ganzen te verwachten. In het voorjaar verblijven er diverse rietvogels in de rietkragen rondom de plas.
It Swin is een prachtig én rustig stukje natuur.
Koudum
Al eens in Koudum geweest?
Koudum is een gezellig dorp, met veel verblijfs- en recreatie mogelijkheden. Een plekje voor uw watersportvakantie of wandel- en fietstochten, want het dorp ligt centraal in het gevarieerde Nationaal Landschap Zuidwest Friesland, in de directe nabijheid van meren en bossen. Koudum heeft een ruim winkel aanbod en een aantal erg gezellige horecagelegenheden. Er zijn accommodaties zoals: een jachthaven, uitgaansgelegenheid, hotels, pensions, recreatiewoningen, een 5 sterren camping en andere campings.
Aanrader!
Het is zeker een aanrader voor als u in Koudum bent om de welbekende Koudumer beantsjes (Koudumer boontjes) te proeven.
De Gaasterlandse Kliffen
Ontstaan van de Gaasterlandse kliffen
De Gaasterlandse kliffen zijn een restant van een gletsjertong uit de voorlaatste ijstijd van ongeveer 200000 tot 130000 jaar geleden. Een enorme ijsmassa uit Scandinavië schoof toen over Nederland. Gletsjertongen staken voor de ijsmassa uit en duwden zand, leem en stenen voor zich uit. Zo ontstonden de heuvels in Gaasterland. In de Middeleeuwen ontstond de Zuiderzee uit verschillende kleine meren. Bij storm sloeg de Zuiderzee stukken van de heuvels af. Zo ontstonden er kliffen met kale steile hellingen. Door aanleg van de Afsluitdijk verminderde de golfslag. De steile wanden werden schuiner door verbrokkeling en raakten begroeid, net als het strand voor de kliffen. Er zijn drie kliffen in Gaasterland die een bezoek meer dan waard zijn, Oudemirdumer Klif, Mirnser Klif en het Rode Klif. Zwemmen, pootjebaden, bijzondere planten zien en kitesurfen is erg populair bij deze kliffen!
